علائم اوتیسم و روش تشخیص آن در بچه ها - مجله حیات

1. خود را برای زیر نظر گرفتن کودک خود آماده کنید

قدم اول برای ارزیابی کودک در اطلاع از این که به اختلال اوتیسم دچار است یا خیر، زیر نظر گرفتن اوست. برای زیر نظر گرفتن کودک باید هر روز تا حداقل دو الی سه هفته او را در شرایط مختلف زیر نظر بگیرید و همه مشاهدات خود را نیز در دفترچه ای ثبت کنید. شما باید هر رفتار، عملکرد، تیک رفتاری و… همه را با جزییات کامل یادداشت کنید.

نباید فراموش کنید هرچه زمانی که برای این کار در نظر می گیرید بیشتر باشد و تمرکز بیشتری روی این کار داشته باشید، نتایج شما بهتر و قابل اعتمادتر خواهند بود.

2. مشاهداتان را با جزییات کامل ثبت و ضبط کنید

برای ثبت آنچه که با زیر نظر گرفتن کودکتان متوجه شده اید، حتما تاریخ، زمان و مدتی که کودک خود را زیر نظر گرفته اید نیز ثبت کنید. بعلاوه اگر با او تعاملی داشته و بازی نموده اید، صحبت نموده اید یا به هر شکلی وقت گذرانده اید، لازم است مشاهدات خود را حین تعامل با او ثبت کنید. سعی کنید در ثبت مشاهدات خود تا جای ممکن همه موارد را عینی، بدون اظهارنظر و احساسات خود و بدون تفسیر اطلاعات به دست آمده بنویسید.

چند نکته مهم

اوقاتی که بدون صحبت و تعامل با کودک خود او را زیر نظر می گیرید، لازم است بی صدا در مکانی نزدیک کودک نشسته یا ایستاده باشید، چراکه هر کاری که موجب جلب توجه گردد، می تواند به راحتی رفتار طبیعی کودک شما را تغییر دهد؛ بنابراین نباید دخالتی در کار او داشته باشید یا حواسش را پرت کنید.

به این نکته توجه کنید که کودکتان حین تعامل با شما، در طول مکالمات، بازی، زمانی که او را در آغوش می گیرید و حتی زمانی که در حال اجرا کاری است، نسبت به شما چه عکس العملی از خود نشان می دهد. همه این موارد را با جزییات ثبت کنید.

3. گزارش هایتان درباره علائم اوتیسم را مرور کنید

بعد از این که نتایج را ثبت کردید، حتما یک بار با دقت آن ها مطالعه نموده و با ویژگی های اختلال اوتیسم که در ادامه مطلب به آن ها اشاره می کنیم، مقایسه کنید. نباید فراموش کنید حین ثبت این موارد باید بدون غرض ورزی عمل نموده باشید.

4. دیده های خود را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهید

به طور کلی نشانه های اختلال و علائم اوتیسم در یک زمان واحد بروز پیدا نمی نمایند؛ بلکه با تغییر الگو های رفتاری کودک در طول زمان قابل تشخیص هستند. ذکر این مورد هم لازم است که علائم اختلال اوتیسم تا قبل از سه سالگی خود را نمایان می نمایند.

به این ترتیب اگر شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد کودکتان به اختلال اوتیسم مبتلاست، تا شش ماه همچنان او را زیر نظر بگیرید. اما در صورتی که در مشاهدات خود دلایل کافی برای اختلال اوتیسم یافتید، ممکن است فرزند شما به آن دچار باشد. البته مجددا یادآوری می کنیم ممکن است کودک شما به اختلال اوتیسم دچار نباشد؛ چراکه حتی وجود نشانه های کافی برای اختلال اوتیسم دلیلی حتمی بر ابتلای کودک به آن نیست؛ بنابراین اصلا نگرانی به خود راه نداده و برای فهمیدن موضوع با یک پزشک متخصص مشورت کنید.

به یاد داشته باشید:

اگر در ارزیابی و سنجش مشاهدات خود بیش از 3 نشانه از نشانه های اوتیسم در کودک پیدا کردید؛ لازم است همچنان به ارزیابی و آنالیز ادامه دهید تا اطلاعات بیشتری کسب کنید. اگر نشانه ای نیافتید فقط باید به ثبت مشاهدات خود ادامه داده و اطمینان پیدا کنید این کار را در فواصل زمانی کم و به طورمنظم انجام می دهید.

اگر بعد آنالیز و ارزیابی متقاعد شدید رفتار فرزند شما عادی نیست و حداقل چهار یا پنج ویژگی مهم از اختلال اوتیسم در او وجود دارد، باید برای معین شدن موضوع حتما با یک پزشک متخصص مشورت کنید.

5. پیگیر باشید

اگر به وجود اوتیسم مشکوک شدید، تا معین شدن موضوع دست از پیگیری نکشید. در این زمینه با متخصصان کودک یا متخصصان اختلال اوتیسم (ASD) تماس گرفته و با آن ها مشورت کنید. بعلاوه آزمایش های مربوطه را انجام دهید تا دقیق معین گردد آیا یافته های شما درست است یا خیر؟

پیگیر بودن باعث می گردد اگر یافته های شما صحیح بود، به موقع نوع اختلال را تشخیص داده و مراحل درمان را آغاز کنید.

تا اینجای مراحل تقریبا فرایند شناسایی و ارزیابی را به طور کامل یاد گرفتید، اما برای این که بتوانید یافته ها و مشاهدات خود را ارزیابی کنید، باید نشانه ها و علائم اوتیسم را بشناسید.

مورد اول؛ به تعاملات و ترجیحات اجتماعی کودک توجه کنید

گروهی از رفتار ها هستند که می توانند اولین نشانه ها و علائم اوتیسم در کودک باشند.

کودک مبتلا به اوتیسم تمایلی به برقراری ارتباط با دیگران ندارد یا اگر ارتباطی برقرار کند، به سختی این کار را انجام داده یا دچار استرس شدید می گردد. این دست از بچه ها ترجیح می دهند به تن هایی بازی نموده یا فقط با افرادی که به آن ها اعتماد دارند، بازی نمایند.

کودک اوتیسمی پشت مبلمان قایم شده، خود را لای پتو می پیچد یا همواره در گوشه ای از اتاق خود را جای می دهد. اساسا کودک همواره در حال کناره گیری است.

کودک مبتلا به اوتیسم از تماس چشمی اجتناب می نماید.

چنین کودکی از رفتار های بزرگسالان تقلید ننموده و قدرت بیان او نیز چندان خوب نیست. به عبارتی کودک اوتیسمی ممکن است فاقد توانایی بازیگری باشد. به بیان دیگر او توانایی انجام بازی های تقلیدی را ندارد یا انجام این دست از بازی ها برای او سخت است.

کودک مبتلا به اوتیسم تمایلی به لمس شدن به وسیله دیگران ندارد و از یک سری کار ها مثل در آغوش کشیده شدن بیزار است.

کودک اوتیسمی به سختی از دستورات پیروی می نماید.

بچه ها اوتیسم در تعاملات خود واکنش های سخت نشان می دهند. برای مثال ممکن است گلوله توپی به سمت شخصی که با او در تعامل است پرتاپ کند تا اورا به عقب براند.

بچه ها مبتلا به اوتیسم نمی توانند رفتار مناسب را تشخیص دهند. به عنوان مثال وقتی به آن ها سلام می نمایند، در پاسخ هیچ حرفی نمی زنند.

کمیتی برای این که بتوان متوجه شد وجود هریک از این رفتار ها تا چه حد می تواند احتمال وجود اوتیسم را آشکار کند، وجود ندارد؛ بنابراین اگر احساس کردید در رفتار کودکتان چنین علائمی وجود دارد، نگران نشوید و تشخیص نهایی را به پزشک متخصص بسپارید.

مورد دوم؛ ببینید کودک شما حین صحبت چگونه است؟

علائم موجود در این زمینه عبارت اند از:

کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است در تکلم مشکل داشته یا به طورکلی تکلم نداشته باشد. البته سایر بچه ها مبتلا به اوتیسم نیز در تکلم مشکل داشته یا از جملاتی استفاده می نمایند که فاقد ساختار زبان صحیح است.

آن دسته از بچه ها مبتلا به اوتیسم که می توانند صحبت نمایند، ممکن است در آغاز یا ادامه صحبت مشکل داشته باشند. معمولا چنین کودکی یا علاقه ای به مطرح کردن یک موضوع برای آغاز مکالمه ندارد یا نمی تواند با پرسیدن سوال یا اظهارنظر به ادامه مکالمه یاری کند.

بعضی از بچه ها اوتیسم هم مهارت های گفتاری را در سنین کودکی یاد گرفته، اما بعدا آن را از دست می دهند.

بچه ها اوتیسم ممکن است به زبانی تکراری و انعطاف ناپذیر صحبت نمایند. این ویژگی اصطلاحا با عنوان اکولالیا شناخته شده و می تواند با تاخیر یا بدون تاخیر اتفاق بیفتد. بچه ها اوتیسمی که اکولالیای تاخیری دارند، واژه های خود را از چیز هایی که قبلا شنیده اند تکرار می نمایند. این نوع حرف زدن اصطلاحا حرف زدن ضبط صوتی نامیده می گردد.

کودک اوتیسمی معمولا کلمات را خوب متوجه می گردد، اما نمی تواند به خوبی از آن ها استفاده کند.

بعضی از بچه ها مبتلا به اوتیسم به سرعت کلمات ظریف و گرامر را یاد می گیرند.

کودک اوتیسمی ممکن است نوشتن را زودتر از صحبت کردن یاد بگیرد یابه نظر برسد که نوشته ها را بهتر از گفتار ها درک می نماید.

مورد سوم؛ علائم اوتیسم از نظر احساس کودک را زیر نظر بگیرید

علائم موجود در این زمینه عبارت اند از:

کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است به بافت ها و لباس های مختلف حساسیت داشته باشد. همین باعث می گردد کودک به پوشیدن بعضی لباس ها گرایش پیدا نموده و از پوشیدن بعضی خودداری کند؛ یا در صورتی که به او لباسی بپوشانید، بخواهد آن را از تن خود درآورد. بعلاوه ممکن است پوشیدن لباس هایی با بافتی غیر از پنبه باعث ایجاد جوش روی پوست او گردد.

کودک دارای علائم اوتیسم ممکن است به بعضی بوها، بافت ها، صدا ها و اندازه بلندی یا کمی آن واکنش های شدیدی نشان دهد. به طورکلی کودک ممکن است به خیلی از مواردی که شما آن را احساس ننموده یا برایتان اهمیتی ندارد واکنش نشان دهد.

مورد آخر؛ به رفتار های تکراری و نقطه تمرکز کودک خود توجه کنید

علائم موجود در این زمینه عبارت اند از:

کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است یک حرف یا کاری را وسواس گونه بگوید یا انجام دهد. به عنوان مثال او همواره در جای معین یا صندلی خاصی می نشیند یا از لیوان و ظروف خاصی استفاده می نماید.

کودک اوتیسمی درباره علایق محدود خود ممکن است وسواس داشته باشد. برای مثال ممکن است همواره با یکی از اسباب بازی ها خود بازی نموده یا راجع به آن صحبت کند. بعلاوه بعضی از بچه ها اوتیسم در خصوص بعضی از قسمت های یک شی وسواس نشان می دهند. برای نمونه، بازی کردن و وَر رفتن با چرخ های ماشین به جای بازی کردن با خود آن یا نقاشی یک طرح تکراری.

کودک اوتیسم در واکنش به تغییر نقطه تمایز خود، به شدت ناراحت می گردد، یعنی تغییر در رفتار های وسواسی او را بسیار ناراحت می نماید.

کودک اوتیسمی ممکن است رفتار های خود انگیخته داشته باشد. منظور از رفتار خود انگیخته رفتاری است که کودک با انجام آن به طور خود انگیخته و از درون تشویق می گردد. به عبارتی کودک به خود بدون احتیاج به این که کسی را درگیر جایزه دادن کند، جایزه می دهد.

رفتار های خودانگیخته از علائم اوتیسم

روش های مختلفی وجود دارد تا بچه ها اوتیسم بتوانند در رفتار های خود انگیخته شرکت نموده و به خود حس لذت بدهند. کودک اوتیسمی به وسیله رفتار های بدنی، بینایی، شنیداری، دهانی، لامسه و بویایی می تواند این کار را انجام دهد. به عنوان مثال کودک در رابطه با:

• رفتار های بدنی با بالا و پایین پریدن خود را مشغول می نماید.
• رفتار های بینایی، به نقطه ای خیره می گردد.
• رفتار های شنیداری، صدا هایی از خود فراوری نموده و مشغول آن ها می گردد.
• رفتار های دهانی، با آب دهان خود بازی نموده یا انگشتان خود را داخل دهانش قرار می دهد.
• رفتار های لامسه، ممکن است کودک اشیاء محبوبی برای لمس داشته باشد. مثل اشیا نرم یا کرک دار.
• رفتار های بویایی ممکن است کودک رفتار خودانگیخته را به وسیله رفتار هایی بویایی تکراری انجام دهد. مثل بوییدن اشیا قبل استفاده از آن یا بوییدن دست ها.

در آخر می توان گفت اختلال اوتیسم از دشواری در اجتماعی شدن، در برقراری ارتباط و انجام رفتار های تکراری کودک قابل تشخیص است؛ بنابراین با کمی پیگیری و نظارت بر عملکرد کودکتان می توانید این مورد را آنالیز نموده و متوجه آن شوید. اگر در زمینه اوتیسم تخصص یا تجربه ای دارید، آن را با ما و سایر کاربران درمیان بگذارید.

پ