مقایسه ارزیابی دانشجویان در ایران و جهان ، قوانین آموزشی مانع عملکرد درست اساتید است خبرنگاران - مجله حیات

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرنگاران، هندزفری اش را از گوشش درآورد و درحالی که برگه خود را روی میز مراقب می گذاشت، تنها چیز نمایانی که در آن دیده می شد، صفر قرمزی میان دو خط ممتد بود. شاید شما نیز در طول تحصیل اساتیدی داشته اید که بیش از هر چیز نمره پایان ترم برای آن ها مهم باشد و آن را به عنوان ارزیابی نهایی دانشجو در نظر بگیرند؛ به طوری که اگر دانشجو با مسئله ای در شب امتحان روبه رو شود و نتواند برای امتحان درسی که یک ترم در ساده ترین حالت ممکن فقط سر کلاس ها حضور داشته، آماده شود؛ به راحتی در درس گذرانده نمره صفر و در برخی موارد و با لطف برخی اساتید نمره 9 را در کارشناسی و 11 را در ارشد دریافت می کند تا تنها معدلش پایین نیاید؛ اما همچنان مردود است و باید درس را دوباره بگذراند.

ارزشیابی دانشجویان یکی از جنبه های مهم در فرایند فعالیت های آموزشی است که با هدف غربالگری دانشجویان انجام می شود. همچنین این امکان را فراهم می سازد تا بر اساس نتایج آن نقاط قوت و ضعف مشخص شده و با تقویت جنبه های مثبت و رفع نارسایی ها، در ایجاد تحول و اصلاح نظام آموزشی گام های مناسبی برداشته شود؛ بنابراین باید بپذیریم که سنجش جزو جدانشدنی از آموزش است و از آنجایی که باید میزان موفقیت دانشجو در هر دوره درسی مشخص شود، اساتید موظف به ارزیابی دانشجویان به روش های مختلف هستند.

ارزیابی دانشجویان در ابتدای کار در دانشگاه های برتر دنیا شاید تنها به آزمون شفاهی و کتبی در پایان ترم ختم می شد و دانشجویان بر این اساس به مقاطع بالاتر ورود پیدا می کردند، اما پس از گذشت مدتی و بررسی بازدهی دانشجویان، بر آن شدند تا بر اساس نظام تدریس اساتید که ضرورتا بر اساس شیوه نامه های آموزشی به نحوی تدوین شده اند که دانشجویان بر اساس مطالبی که فرا گرفته اند، بتوانند فعالیتی انجام دهند، به سنجش دانشجویان بپردازند.

بر این اساس دانشجویان با دریافت مطالب درسی به انجام پروژه های گروهی و کارگاهی می پردازند و اساتید در پایان با توجه به عملکرد آن ها و ارزیابی مستمر در طول ترم، نمره پایان ترم را به آن ها می دهند. در این نوع از ارزیابی تاکید بیشتر بر آن است که اساتید دانشگاهی با استفاده از ارزشیابی مستمر یا به طور کلی از دانشجویان امتحان پایان ترم نگیرند و یا تنها با یک کوئیز دانشجو را ارزیابی کنند.

سهراب پور، استاد تمام دانشگاه شریف و فارغ التحصیل مقطع دکتری رشته مکانیک دانشگاه برکلی کالیفلرنیا درباره نحوه ارزیابی دانشجویان در دانشگاه های برتر دنیا گفت: اساتید مقطع کارشناسی با جمع بندی نمرات دانشجویان از روش های گوناگون همچون برگزاری امتحانات میان ترم و کوئیز، اختصاص بخشی از نمره به ارائه دانشجویان و خلاصه نویسی کتاب هایی که در طول ترم می خوانند، نمرات نهایی دانشجویان را در دو بخش مکتوب و شفاهی به دست می آورند و در پایان با اختصاص نمره کمی به امتحان پایان ترم دانشجویان را محک می زنند. بر اساس این عملکرد دانشجویان در طول ترم مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت و گذراندن درس و قبولی در آن مشروط به دریافت نمره قبولی از آزمون پایان ترم نخواهد بود.

وی ادامه داد: اصولا برای ارزیابی دانشجویان در طول ترم علاوه بر نمره دروس دانشگاه، فعالیت های اجتماعی، گروهی و اخلاقی دانشجویان نیز در نظر گرفته می شود و اگر قرار باشد به دانشجو توصیه نامه داده شود و یا به مراحل بعدی برود از آن جایی که کنکور برگزار نمی کنند، این موارد را به طور دقیق در کارنامه دانشجو درج و او را برای مقاطع بالاتر پذیرش می کنند. این در حالی است که ما در دانشگاه های خود به این موارد توجه نمی کنیم.

این در حالی است که در اغلب دانشگاه های ایران شیوه نامه قابل دسترسی برای نحوه تدریس اساتید وجود ندارد؛ به طوری که برخی از اساتید دانشگاهی به روش معلمان به دانشجویان مطالب ارائه می کنند. در این میان آشنایی با برخی روش های ارزیابی دانشجویان در دانشگاه های برتر نیز موجب شد تا اساتید دانشگاهی با پیشنهاد وزارت علوم به سمت روش های ارزیابی همچون آزمون میان ترم و کوئیز در کنار برگزاری آزمون پایان ترم حرکت کنند. این فرایند در حالی رخ داد که هنوز روش های تدریس اساتید در دانشگاه ها تغییری نکرده بود.

سیما صدرای، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این باره گفت: در بسیاری از کشور های دنیا طرح سوال و پاسخ به آن ها از طریق شیوه نامه استاندارد ارزیابی دانشجویان انجام می شود؛ البته در مقررات دانشگاه های ایران نیز این موضوع وجود دارد، اما متاسفانه یک سری از اساتید آن را رعایت نمی کنند.

وی ادامه داد: به عنوان نمونه ما در دانشگاه علوم پزشکی تهران دستورالعملی را داریم که یک ماه قبل از امتحانات سوالات طرح شوند و اساتید مرتبط با آن درس به پاسخ گویی سوالات بپردازند و زمان پاسخ گویی را بسنجند. اما ممکن است برخی اساتید به آن عمل نکنند.

در حقیقت آنچه که دردسرساز است و موجب می شود تا ما به فرهنگ دنیای ارزیابی نزدیک شویم، اما هرگز به آن دست نیابیم، همان ضرورت برگزاری آزمون های پایان ترم و ورود به شیوه هایی ارزیابی دنیای بدون تغییر در روش تدریس اساتید است.

استاد دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه ارزیابی دانشجویان باید به صورت مستمر انجام شود، اظهار کرد: گاهی از این لفظ استفاده می شود، اما برداشت درستی از آن وجود ندارد. ارزیابی مستمر باید علاوه بر این که کیفی باشد، مستمر نیز باشد؛ به طوری که استاد کیفیت کار دانشجو را در طول ترم مشاهده کند. در این مورد می تواند از دانشجویان مقالات مروری، ترویجی، پژوهشی کامل و کوتاه در قالب های مختلف درخواست کند به طوری که دانشجو تمرین فعالیتی را انجام دهد که باید از آن رشته به دست آورد.

وی ادامه داد: به عنوان مثال از دانشجوی مهندسی می توان درخواست فعالیت کارگاهی کرد و بر اساس آن به او نمره پایان ترم داد و اگر کار ازمایشگاهی است و یا اینکه رشته هم کارگاهی و هم آزمایشگاهی است، دانشجو بر اساس فعالیت های انجام داده در آن حوزه سنجش شود. البته این موارد لوازمی دارد، زیرا از طرفی استاد دانشگاه نیز باید فراغت کافی داشته باشد تا بتواند تمام مقالات کوتاه دانشجویان را مورد مطالعه قرار دهد و پابه پای آن ها در فعالیت کارگاهی و آزمایشگاهی شرکت کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی اظهار داشت: با توجه به این که اساتید دانشگاه موظف هستند 10 یا 20 واحد را تدریس کنند و از طرفی به فعالیت پژوهشی بپردازند تا در جایگاه خود به عنوان عضو هیئت علمی باقی بمانده خیلی سخت می شود که بتواند از این روش به ارزیابی دانشجویان بپردازد؛ به همین جهت ساده ترین راه یعنی امتحان کتبی را انتخاب می کند.

وی در پایان گفت: از طرفی قوانین آموزشی نیز به نحوی تدوین شده اند که استاد دانشگاه نمی تواند بدون برگزاری امتحان پایان ترم دانشجو را پاس کند و برای این کار مجبور است، دانشجویان را به صورت صوری سرجلسه امتحان حاضر کند، تا مورد مواخذه قرار نگیرد. در حقیت این موضوع تاسف بار است، زیرا نه تنها دانشگاه از ما نمی خواهد که روش درست را پیش گیریم؛ بلکه مانع اشخاصی نیز که می خواهند به این روش عمل کنند نیز می شود.

بر اساس استانداردی که در بسیاری از کشور های دنیا برای ارزیابی دانشجویان وجود دارد، ارزیابی دانشجویان در هر رشته دانشگاهی باید با توجه به ویژگی های آن رشته انجام شود. البته که روش تدریس و ارزیابی دانشجویان توسط هر استاد نسبت به استاد دیگر متفاوت است، اما با توجه به اینکه اکنون بسیاری از دانشگاه ها به روش مدرسه ای به تدریس دانشجویان و در پایان برگزاری امتحانات پایان ترم می پردازند؛ بهتر است وزارت علوم با استفاده از شیوه های دنیای تدریس و ارزیابی دانشجویان به سنجش داوطلبان بپردازد تا ضمن رعایت استاندارد ها کیفیت تحصیلی دانشجویان را افزایش دهد.