نقش رسانه ها در ایجاد احساس نیازِ جامعه به کتابخوانی - مجله حیات

کتاب ها به دلیل دارا بودن ویژگی پایداری در بستر زمان، ابزار انتقال معرفت و دانش نسل های مختلف بشر نیز هستند و این مزیت باعث تأثیرگذاری بیشتر کتاب است. در حقیقت اگر در دوره های گذشته زندگی بشر، کتاب نبود، انتقال دانش و علوم و معارف و ادبیات و مواریث فرهنگی به نسل های بعدی به گستردگی و وسعت کنونی آن امکانپذیر نبود!

اگرچه سایر عناصر و ابزارهای انتقال دانش و اطلاعات، همانند خطابه، سخنرانی و.... نیز از کارآمدی و کارایی خوبی برخوردار هستند، اما همگان اذعان دارند که دامنه و دایره تاثیرگذاری آن ها هیچگاه به اندازه کتاب نبوده است. از منظر جامعه شناسی نیز در بررسی سیر تکاملی تحولات اجتماعی بشری نیز، جامعه ای که در آن کتابخوانی رواج دارد، با یک اجتماع دور از مطالعه و کتابخوانی به نحو معنادار و محسوس تفاوت دارد، زیرا به هیچ وجه نمی توان این حقیقت را انکار کرد که کتابخوانی موجب تقویت و تعمیق تفکر و اندیشه و بروز خلاقیت و نوآوری افراد می شود و به تدریج اگر تبدیل به یک جریان دارای استمرار و تداوم شود، کم کم زمینه های شکل گیری یک جامعه خلاق و آگاه با پس زمینه های باثبات ذهنی و فکری را به وجود می آورد.

تفاوت جامعه کتابخوان با جامعه ای که اهل مطالعه و کتابخوانی نیست، حتی در زمینه های عاطفی و رفتاری نیز برجسته است و این دو جامعه، دارای تفاوت معنادار از یکدیگر هستند. از منظر تاریخی و مبانی دینی و آموزه های اسلامی و همچنین فرهنگ و تمدن ایرانی نیز مقوله کتابخوانی دارای ارجحیت و اهمیت فراوان است.

دین اسلام پرچمدار ترویج و توسعه کتابت و کتابخوانی است و در سیره نبوی شاهد مصداق های فراوانی از تشویق به یادگیری و کتابخوانی هستیم. همچنین ایرانیان، از معدود مردمان دارای تمدن باستانی در جهان هستند که به مسئله کتابت، توجه جدی داشتند. ایران به ویژه بعد از ورود اسلام و رواج فرهنگ اسلامی در این کشور، کانون و مهدتمدن و فرهنگ و تولید کتاب و اوج گیری اندیشه های والای انسانی است.

در جهان معاصر کنونی با رشد تکنولوژی، شاهد تکثر و تنوع ابزارهای اطلاع رسانی هستیم که دارای ویژگی سرعت در انتقال اطلاعات و سهولت در دسترسی هستند، اما آسیب جدی آنها عدم برخورداری از عمق کافی می باشد و این ویژگی سطحی بودن و عدم برخورداری از عمق کافی، چالش جدی رسانه های نوین و شبکه های اجتماعی است. در حال حاضر به دلیل توسعه ابزارهای ارتباطی و ظهور شبکه های اجتماعی تعامل محور، کتابخوانی، دچار چالش جدی در جهان و از جمله در کشور ما شده است و لذا ضرورت دارد با برنامه ریزی دقیق و کارشناسی و پشتیبانی نهادهای مسئول از این برنامه ها، در سه سطح اصلی، برای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی برنامه ریزی شود.

اولین سطح و و لایه برنامه ریزی در محور خانواده است که نقش اصلی را بر عهده دارد. در گام بعدی، مدارس و مراکز آموزشی و نهاد تعلیم و تربیت نقش مکمل و راهنما را بر عهده دارد و در کنار این دو نهاد موثر، عنصر رسانه، شامل رسانه های دیداری و شنیداری، مکتوب و شبکههای اجتماعی و... از جایگاه ارزشمند و تاثیرگذار برخوردار هستند.رسانه ها می توانند با تبیین موضوع و آسیب شناسی لازم، ضرورت و احساس نیاز به کتابخوانی را در جامعه پدید آورند.