نقش سوغات در حفظ ارزش های بومی و رونق گردشگری - مجله حیات

یک کارشناس جهانگردی و صنایع دستی پیرامون نقش سوغات در حفظ ارزش های بومی و رونق جهانگردی گفت: سوغاتی ها و صنایع خاص بومی یک منطقه، با ایجاد یک حس خوب و تعلق خاطر در جهانگردان می توانند انگیزه آنها را برای ماندن در مقصد افزایش دهند و موجب رونق جهانگردی شوند.

افسانه احسانی به آنالیز ویژگی های سوغات و اثرپذیری آن بر رونق جهانگردی و ماندگاری جهانگرد پرداخت و اظهار کرد: در ارتباط با برندسازی سوغات باید بگویم که برای هر جهانگرد و مسافری از جمله خود من خرید یک سوغات که مربوط به همان منطقه باشد و دارای رنگ، بو و جنس همان خطه و یادآور حوزه فرهنگی خاص آن نقطه باشد، از ارزش بسیار بالایی برخوردار است.

وی ادامه داد: بعدها با ورود به صنعت جهانگردی این احتیاج را در خود و دوستانم احساس کردم که با هدف حفظ محیط زیست و منابع طبیعی با تکیه بر ظرفیت های فرهنگی وارد حوزه توان افزایی جوامع محلی شویم که در واقع بازآفرینی و واسطه سازی هنرهای سنتی و صنایع دستی آنها بخصوص مواردی که نمادهای فرهنگی داشتند، بود.

این کارشناس جهانگردی اعلام کرد: به تجربه برایم ثابت شده است، روستاهایی که پیشرفت چندانی نداشتند و راستا دسترسی آنها چندان ساده نبود و دور از مرکز بودند، چطور جهانگردان را بواسطه دیدن سازنده عروسک های بومی یا بافته ای که در آن منطقه فراوری میشد و حتی برای دیدن مراحل ساخت آن آثار به خود جذب میکردند و آن نقطه را به یک منطقه جهانگردپذیر بخصوص جهانگردی تجربه گر تبدیل میکردند. پس، میتوان گفت که با اتکا به مشاهدات میدانی، سوغات تا چه مقدار می تواند بر جذب جهانگرد و ماندگاری آن تاثیرگذار باشد.

ایجاد انگیزه در جهانگرد نقش بسیار مهمی در افزایش مدت زمان حضور او خواهد داشت

احسانی در خصوص افزایش مدت زمان حضور جهانگرد در منطقه به واسطه سوغات و صنایع دستی توضیح داد: با در نظر گرفتن فرآیند ساخت سوغات فرهنگی و به نوعی روبرو کردن جهانگرد با فرآیندهای جمع آوری مواد و مصالح مربوطه در همان منطقه تا فراوری آن محصول و ایجاد یک برنامه ریزی صحیح در قالب جهانگردی تجربه گرا، میتوان مدت زمان حضور جهانگرد در منطقه را افزایش داد.

وی بیان کرد: جهانگردان می توانند از کارگاه های صنایع دستی و همینطور فراوریات سوغات بازدید نمایند و قطعا این بازدید می تواند به آنها انگیزه دهد تا مدت زمان بیشتری را در محل حضور داشته باشند. بعلاوه به آنها یاری می نماید تا سفرشان روح، حس و معنای بیشتری دریافت کند و به عبارتی احساس تعلق خاطر نسبت به آن منطقه در آنها شکل گیرد.

مراکز اقامتی کمتر از محصولات بومی منطقه استفاده می نمایند

این کارشناس جهانگردی و صنایع دستی در خصوص مزایای استفاده از سوغات و صنایع دستی بومی در مراکز اقامتی تشریح کرد: مسلما عرضه این محصولات و نمایش آنها در موزه ها، هتل ها و محل هایی که جهانگردان رفت و آمد دارند، می تواند بسیار موثر باشد؛ بخصوص که اگر این محصولات کاملا بومی همان منطقه باشند.

احسانی اضافه نمود: البته امروزه با وجود اینکه اکقر اقامتگاه ها سعی دارند تا از صنایع دستی در مراکز خود استفاده نمایند اما متاسفانه شاهد این امر هستیم که صنایع دستی استفاده شده مربوط به به آن خطه نیست.

وی ادامه داد: بعلاوه چه بهتر که این محصولات در جایی استفاده یا عرضه گردد که قابلیت دید بیشتری داشته باشد. به عنوان مثال در لابی مکانهای اقامتی و نقاطی که جهانگردان انتظار می کشند و حتی در نزدیکی محل صرف غذا یا در جایی که مهمانان نشسته اند و فرصت کافی برای دیدن دارند، می تواند بسیار موثر باشد.

چه شاخص هایی باید در ساخت سوغات بکار فرایند؟

این کارشناس صنایع دستی در خصوص جایگاه صنایع دستی در سوغات اظهار داشت: اگر بخواهیم سوغات را به دو دسته خوراکی ها و مواردی که قابلیت نگهداری دارند مانند صنایع دستی و هنرهای سنتی تقسیم کنیم، باید بگویم که حتما صنایع دستی جایگاه ویژه ای در سوغات دارد.

احسانی اظهار کرد: این دو مورد مکمل هم هستند، البته در برخی موارد هنر صنایع دستی در قالب غذا و خوراک هم دیده می گردد. برای مثال بومیان استان فارس با ماده ای به نام قارا یا چیزی شبیه به قره قروت اشیایی چون اسب و شتر می سازند و به نوعی یک صنایع دستی خلق می نمایند. این دو را نمیتوان جدا از هم دسته بندی کرد و هر دو نوع سوغات ارزشمند هستند، اما بهتر اینکه آن سوغات همواره دیده گردد و یادآور خاطرات سفر باشد.

وی اضافه نمود: البته مقالاتی در این زمینه نوشته شده که متمرکز بر ذکر برخی شاخص ها در ساخت سوغات هستند. در این شاخص ها گفته شده است که سوغات بخصوص برای افرادی که زیاد سفر می نمایند باید کوچک و قابل حمل باشد، سبک باشد، به راحتی بسته بندی گردد، کاملا یادآور خطه فرهنگی و فرهنگ منطقه و در آخر دارای قیمت مناسبی باشد.

این کارشناس جهانگردی در خصوص جایگزینی سوغاتی های قابل حفظ و نگهداری بجای خوراکی ها اظهار داشت: این دو را نمیتوان از یکدیگر تفکیک کرد و خوراکی ها بخصوص که اگر خوراکی های بومی باشند، از ارزش بالایی برخوردار هستند و می توانند به خوبی گویای تنوع فرهنگی خاص منطقه باشند. ما هنوز به میزان کافی روی خوراکی های محلی خود، غذاهای محلی و سوغات محلی آنطور که باید تمرکز نکرده ایم هرچند برخی استانها اقداماتی انجام می دهند اما با توجه به تنوع فرهنگی که در کشور داریم، هنوز جزئیات بسیاری هستند که شناسایی نشده اند و قابلیت نقد و آنالیز بسیار دارند.

در فراوری سوغات انواع ذائقه ها در نظر گرفته گردد

احسانی در خصوص تاثیرات سوغات بر رونق مالی گفت: این مسئله به اینکه چه سوغاتی مد نظر است، بستگی دارد. برخی از سوغات های فرهنگی همانند فرش، جاجیم و بافتنی ها که فراوری زمان بری دارند و دارای هزینه فراوری بالا هستند قاعدتا با صنایع دستی و سوغاتی که سریعتر فراوری می شوند و دارای مواد اولیه مقرون به صرفه هستند، متفاوت خواهند بود. به هر حال این طیفی است که باید همه آن را در نظر بگیریم و نباید خود را به انواع خاصی از جهانگردان محدود کنیم.

وی ادامه داد: باید برای انواع سلیقه ها راه و چاره داشته باشیم. ما می توانیم برای بخشی که جمعیت کمتری دارند مقدار فراوری پایین تر داشته باشیم، اما در مجموع باید همه نوع ذائقه را در نظر بگیریم تا به مرور این ذائقه سازی شکل بگیرد. به شخصه معتقدم که آگاهی می تواند سلیقه را تغییر دهد و اگر راستا را با آگاهی و ذائقه سازی پیش ببریم، به دستاوردهای بالاتری خواهیم رسید.