پمپئی ایران کجاست؟ - مجله حیات

خبرنگاران: یکی بود یکی نبود در روزگاران باستان در حاشیه خلیج همواره فارس، در باریکه دشتی میان کوه و دریا یک آبادی زیبا روی ریشه های تمدن چند هزاره اش پا گرفته بود و هر روز بر رونق و اعتبارش افزوده می شد تا جاییکه به شهری پرآوازه تبدیل شده بود. این شهر زیبا و افسانه ای که سیراف نام گرفته بود خانه هایی داشت که یک پنجره شان رو به دریا و پنجره دیگرشان رو به کوه گشوده می شد.

آفتاب جانبخش و دریای نیلگون و کوه های سنگی و نخلستان های پربار و جنگل های همواره سبز حرا دست به دست هم داده بودند و خوان پرنعمتی گسترده بودند که هفتاد قوم از هفت اقلیم دنیا مهمان این سفره پرسخاوت و برکت بودند.

این بندر در دوره ای رونق زیادی داشته و شهر باستانی سیراف از نظر معماری دارای سبک و سیاق خاص خودش بوده. این سبک معماری در بندر سیراف را در روستای ماسوله در شمال ایران می توان دید و از این نظر این دو مکان، معماری شبیه به هم دارند.

بندر سیراف در گذشته جمعیتش حدود سیصدهزار تن بوده و چون تسامح و آزادی اعتقادی در این بندر که یک بندر بین المللی به حساب می آمده وجود داشته افراد با باورها و اعتقادات گوناگون در آن زندگی می کردند مثل زرتشتی، یهودی، مسیحی و دیگر باورها، و بعلاوه اقوام و نژادهای گوناگونی مثل یونانی ها، رومی ها و چینی ها در این بندر ساکن بودند. هنوز بازمانده های گورستانی در این بندر وجود دارد که متعلق به پیروان دیگر ادیان بوده و این موضوع نشان دهنده حضور این باورها و اقوام در آنجاست.

سرگذشت پمپئی ایران

در عصر ساسانی به ویژه زمان اردشیر بابکان این شهر بندری تبدیل به شهر دنیای شد و چون در مسیر تجارت غرب به شرق بود، کشتی های بسیار از سراسر دنیا در آن لنگر می انداختند و بدینگونه ثروت هنگفتی روانه خانه های این شهر می گشت.

کشف سفال هایی با نقش های مختلف و پارچه ها و زیورآلات گوناگون از این منطقه گویای وجود این روابط تجاری است و بعلاوه معماری های گچی و اتاق های منقش و تزیین شده و ساختمان هایی در دو و سه طبقه، همه آثار تمدنی بازمانده از بندر سیراف است که مورد توجه محققان است.

این همه تمدن و شکوه و رونق این بندر زیبا در زمین لرزه ای که از مرگبارترین حوادث طبیعی تاریخ بوده و بندر سیراف به خاطر این زمین لرزه هفت روزه و خسارات آن به پمپئی ایران لقب گرفت نابود و ناپدید شد. این حادثه وحشتناک تاریخ زمین در سال سیصد و شصت و هفت هجری قمری رخ داد.

موزه ای موسم به وایت هوس! حالا اگر می خواهید سفری به اعماق تاریخ سیراف داشته باشید همراه ما شوید تا کتاب تاریخ سرزمین مان را در این دیار ورق بزنیم. برای مرور تاریخ چه جایی بهتر از موزه سیراف! موزه ای موسوم به وایت هوس!

نه اشتباه نکنید نام این موزه خانه سفید نیست چون اصلا این موزه سفید نیست. این خانه از نام باستان شناس امریکایی دکتر دیوید وایت هوس گرفته شد.

چراکه دکتر وایت هوس در طول سالهای کاوش (بین سالهای 1966 تا73) در این خانه اقامت داشته. این باستان شناس حفاری های بسیار در مکانهای مختلف منطقه انجام داده و محوطه های باستانی و اشیای ارزشمند زیادی از دل خاک بیرون کشیده که امروز زینت بخش بسیاری از موزه های مشهور دنیاند. بعضی از این آثار کشف شده در این موزه به معرض نمایش درآمده اند ولی بیشتر اشیای تاریخی نفیس جهت حفاظت قوی تر و بازدید بیشتر در موزه ملی ایران نگهداری می شوند.

این باستان شناس، سرپرست گروه باستان شناسی بندر سیراف بوده و در طول 6 فصل حفاری گروه باستان شناسی اشیاء و آثار تاریخی فراوانی کشف گشت.

کتاب گزارش کاوش ها در بندر سیراف در سال 1384 به وسیله کنگره بین المللی سیراف به همت غلامرضا معصومی منتشر شده است. ناگفته نماند در آبان ماه 1384 کنگره بین المللی سیراف قریب به 12 جلد کتاب درباره سیراف منتشر کردکه از جمله آنان می توان به: مجموعه مقالات کنگره سیراف جلد 1و2، کاوش های علمی باستان شناسی در بندر سیراف، سیراف شهر گفتگوی تمدنها، قاضی ابوسعید سیرافی، کتاب عکس (سیراف مروارید خلیج فارس)، مقالات انگلیسی کنگره سیراف، سفرهای سلیمان سیرافی، سکه های سیراف، مکتب پزشکی سیراف و… اشاره نمود.

چندی بعد هم کتاب های دیگری درباره سیراف منتشر و روانه بازار کتاب شده است از جمله دانشمندان و دریانوردان سیراف و نجیرم(به همت سید ابوالحسن حسینی)و… .

گذر راه آبی ابریشم از سیراف

موزه زیبای باستان شناسی سیراف بخش های مختلفی دارد؛ از سنگ قبرها و کتیبه ها گرفته تا بخش های مردم شناسی و جمجمه های قدیمی که نشان از تمدن بسیار غنی در این منطقه می دهد و گوناگونی سنگ قبور، نشان از تنوع ادیان.

اوج شکوفایی سیراف در قرون سوم و چهارم قمری بوده زمانیکه راه آبی ابریشم از این بندر می گذشت و دریاسالاران بسیاری به این بندر آمد و شد می کردند و تجارت و داد وستد در آن بسیار رونق داشت واینگونه بوده که نام سیراف در زمره بزرگترین بنادر دنیا می درخشید.

آثار موجود در سیراف و سنگ قبور فاخر و کوزه و سفال های مجلل و اشرافی نشان از ثروت این شهر و رشد تمدن و هنر و شکوفایی خلاقیت مردم همپای رشد مالی شهر بوده.