از دلیل تا درمان پوسیدگی دندان
به گزارش مجله حیات، پوسیدگی به معنی نرم شدن مینای دندان است و باعث آسیب ساختاری دندان می گردد، ناشی از اسیدهای ایجاد شده به وسیله پلاک باکتری هایی که در هنگام شکستن قند در دهان شما ایجاد می شوند.
پوسیدگی دندان چیست؟
پوسیدگی دندانی، بیماری عفونی دندان ها است که موجب حل شدن و تخریب بافت های دندان ها می گردد. درک این نکته که تخریب سطح دندان و ایجاد حفره در دندان ها نشانه عفونتی باکتریایی است، بسیار اهمیت دارد.عدم توجه به حقیقت عفونی بودن پوسیدگی موجب می گردد که فقط در پی درمان همان دندان پوسیده باشیم و از علت غافل بمانیم و به این ترتیب احتمالا هر از گاه با یکی از این دندان های پوسیده روبرو خواهیم بود. اما با درنظر گرفتن باکتریایی بودن علت پوسیدگی ها و با تمرکز بر حذف باکتری ها به عنوان عامل ایجادنماینده می توان به توفیقی طولانی مدت در بدست آوردن سلامت دست یافت.1
پوسیدگی دندان چگونه آغاز می گردد؟
ضایعات پوسیدگی تنها زیر توده ای از باکتری ها که قادر به ایجاد محیطی با شرایط اسیدی کافی باشند، ایجاد می گردند. این اسیدها موجب برداشت ماده معدنی از سطح دندان ها شده و فرایند پوسیدگی دندانی از همین جا آغاز می گردد.توده ای ژلاتینی از باکتری ها اتصال یافته به سطح دندان که سبب فراوری اسید و آغاز پوسیدگی می شوند، پلاک دندانی، پلاک باکتریایی و یا پلاک میکروبی نامیده می گردد.1
علت پوسیدگی دندان
حفره ها در اثر پوسیدگی دندان به مروز زمان ایجاد می شوند.علل پوسیدگی دندان عبارتند از:
تشکیل پلاک
پلاک دندان یک ماده چسبنده است که دندان را می پوشاند. تشکیل پلاک به علت خوردن قند و نشاسته زیادی است. هنگامی که قندها و نشاسته ها از روی دندان پاک نشوند، باکتری ها به سرعت آغاز به تغذیه از روی دندان می نمایند و پلاک تشکیل می شوند. پلاک هایی که روی دندان باقی می ماند می تواند زیر یا بالای لثه را به حالت تارتار سفت کند.تارتار جداشدن پلاک را دشوارتر نموده و محفظه ای برای باکتری ها ایجاد می نماید.
حمله پلاک
اسیدهای موجود در پلاک مواد معدنی موجود در مینای دندان سخت و بیرونی را از بین می برند و این فرسایش باعث سوراخ شدن مینای دندان می گردد. هنگامی که قسمت های مینای دندان از بین بفرایند، باکتری ها و اسید می توانند به لایه بعدی دندان بنام عاج انتقال پیدا نمایند. عاج از مینای دندان نرمتر بوده و نسبت به اسید از مقاومت کمتری برخوردار است.عاج دارای لوله های ریز است که به طور مستقیم با عصب دندان ارتباط برقرار می نماید و باعث ایجاد حساسیت در دندان می گردد. در صورتی که تخریب ادامه یابد، با پوسیدگی دندان، باکتری ها و اسید پیشروی خود را از طریق دندان ادامه می دهند و در کنار مواد داخلی دندان (پالپ) حاوی اعصاب و رگ های خونی حرکت می نمایند.
پالپ از طریق باکتری متورم و تحریک می گردد. از آنجا که جایی برای توسعه تورم در داخل دندان وجود ندارد، عصب فشرده شده و باعث درد می گردد.
ناراحتی حتی می تواند در خارج از ریشه دندان تا استخوان نیز پیش روی کند.2
علائم پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان معمولاً هیچ علائم اولیه ای ندارد و این موضوع علت اهمیت مراجعه مرتب به دندان پزشکی را آشکار می نماید. با مراجعه منظم به دندان پزشکی و انجام رادیوگرافی به صورت دوره ای، می توان پوسیدگی دندان را در مراحل اولیه تشخیص داد و پیش ازاین که پوسیدگی تا جایی پیشرفت کند که باعث بروز علائم گردد، آن را درمان کرد.با پیشرفت پوسیدگی دندان، حفره ایجاد شده در دندان به ریشه دندان نزدیک تر می گردد و باعث درد دندان می گردد. این درد به تدریج بیشتر می گردد و به خصوص در هنگام قرار گرفتن دندان در معرض گرما ،سرما، غذاها و نوشیدنی های شیرین شدت پیدا می نماید.
در صورتی که حفره ایجاد شده در دندان به اندازه کافی توسعه پیدا کند، می تواند باعث شکسته شدن قسمتی از دندان گردد که در نتیجه یک سوراخ بزرگ و قابل رویت روی دندان به وجود می آید و ممکن است دندان نسبت به قرار گرفتن در معرض فشار در هنگام جویدن غذا، حساس گردد.
بوی بد دهان یا احساس مزه بد در دهان نیز از دیگر علائم پوسیدگی دندان ها هستند. پوسیدگی دندان های جلو بیشتر قابل رویت است و به شکل لکه های قهوه ای رنگ یا سیاه رنگ روی دندان دیده می گردد، اما پوسیدگی در سایر دندان ها معمولا بدون استفاده از اشعه ایکس قابل رویت نیست.3
عوامل خطر پوسیدگی دندان
عوامل زیر می توانند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند:محل قرارگیری دندان، پوسیدگی، بیشتر در دندان های پشت (مولر و پرمولر) رخ می دهد. دندان های پشت دارای شیارها، چاله ها و ریشه های متعدد هستند که می توانند ذرات غذا در این قسمت ها تجمع نمایند. در نتیجه، تمیز نگه داشتن آن ها نسبت به دندان های جلوی صاف، دشوارتر است.
غذاها و نوشیدنی های خاص، غذاهایی که به مدت طولانی به دندان می چسبند (مانند عسل، شکر میوه خشک، کیک، کلوچه، آب نبات و نعناع سخت) بیشتر باعث پوسیدگی می شوند.
تغذیه نوزاد در زمان خواب، وقتی به نوزادان در هنگام خواب بطری های شیر، آب میوه یا سایر مایعات حاوی قند داده می گردد، این نوشیدنی ها ساعت ها در حالی که نوزاد خواب است روی دندان های آن ها باقی می مانند و باعث پوسیدگی دندان می گردد که به آن، اغلب پوسیدگی دندان بطری کودک گفته می گردد.
مسواک زدن ناکافی، اگر به سرعت بعد از خوردن و آشامیدن دندان خود را تمیز نکنید، پلاک به سرعت تشکیل می گردد و اولین مراحل پوسیدگی می تواند آغاز گردد.
استفاده ناکافی از فلوراید، فلوراید، یک ماده معدنی طبیعی است که به جلوگیری از حفره ها یاری می نماید و حتی می تواند اولین مراحل آسیب به دندان را به تعویق بیاندازد.
فلوراید، یک ماده رایج در خمیر دندان و شست و شوی دهان است. اما آب بطری معمولاً فاقد فلوراید است.
سن، در ایالات متحده آمریکا، شیوع پوسیدگی دندان در بچه ها و نوجوانان بسیار کم است.2
با چه اقداماتی می توان از ایجاد پوسیدگی دندان پیشگیری کرد؟
به نظر می رسد که انجام اقدامات زیر مهم ترین شیوه برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ها است:مسواک زدن دو بار در روز و هر بار به مدت دو دقیقه
استفاده از نخ دندان یک بار در روز
استفاده ازخمیردندان های حاوی فلوراید
چکاپ منظم از طریق دندانپزشک به منظور تشخیص پوسیدگی ها در مراحل اولیه و انجام اقدامات پیشگیرانه
نوشیدن آب به اندازه کافی برای افزایش فراوری بزاق
افزایش مصرف لبنیات و مواد غذایی سرشار از کلسیم
کم کردن تعداد میان وعده ها و مصرف کمتر مواد حاوی کربوهیدرات و یا اسیدیته بالا
مصرف میوه و سبزیجات غنی از فیبر و داشتن یک رژیم غذایی کم قند
فلوراید تراپی منظم
استفاده از دهانشویه های حاوی فلوراید
و درمان های ترکیبی (به عنوان مثال جویدن آدامس های حاوی زایلیتول به همراه شستشوی دهان با دهانشویه های ضد باکتریایی و بعلاوه دهانشویه های حاوی فلوراید می تواند به کاهش خطر ایجاد پوسیدگی یاری کند).1
درمان پوسیدگی دندان
آنالیز های منظم می تواند حفره ها و سایر شرایط دندان را قبل از ایجاد علائم نگران نماینده تشخیص دهد و منجر به مسائل جدی تر گردد. اگر قبل از آغاز درد، حفره درمان گردد، احتمالاً احتیاجی به درمان دیگری نخواهید داشت. درمان حفره ها بستگی به اندازه وخامت آن ها و شرایط خاص شما دارد.گزینه های درمانی شامل موارد زیر است:
درمان های فلوراید
اگر حفره شما به تازگی آغاز شده است، یک درمان با فلوراید ممکن است به ترمیم مینای دندان یاری کند و گاهی اوقات می تواند یک حفره را در همان مراحل اولیه درمان کند. درمان های حرفه ای فلوراید حاوی فلوراید بیشتری نسبت به اندازه موجود در آب شیر، خمیر دندان و شست و شوی دهان می باشد.پر کردن دندان
پر کردن دندان که به اصطلاح ترمیم نیز گفته می گردد، هنگام پوسیدگی فراتر از مرحله اولیه، گزینه اصلی درمان است. پر نماینده ها از مواد مختلفی مانند رزین های کامپوزیتی به رنگ دندان، پرسلن یا آمالگام دندان ساخته شده اند که ترکیبی از چندین ماده است.تاج ها
برای پوسیدگی گسترده یا ضعیف شدن دندان ها، ممکن است شما احتیاج به تاج داشته باشید (یک پوشش مناسب که جایگزین کل تاج طبیعی دندان شما می گردد). دندان پزشک تمام قسمت های پوسیده شده را به اندازه کافی از بقیه دندان شما جدا می نماید تا از مناسب بودن آن مطمن گردد. تاج ها از جنس طلا، پرسلن با استحکام بالا، رزین، چینی ساخته شده از فلز یا مواد دیگر ساخته شده اند.کانال های ریشه
هنگامی که پوسیدگی به مواد درونی دندان (پالپ) رسید، ممکن است به یک کانال ریشه احتیاج داشته باشید. کانال های ریشه، درمانی برای ترمیم و نجات دندان آسیب دیده یا آلوده به جای از بین بردن آن است. پالپ دندان بیمار برداشته می گردد. برخی اوقات داروها برای پاک کردن هرگونه عفونت در کانال ریشه قرار می گیرند. سپس پالپ را با یک پر نماینده جایگزین می گردد.کشیدن دندان
برخی از دندان ها به حدی پوسیده می شوند که نمی توان آن ها را ترمیم کرد و باید برداشته شوند.کشیدن دندان می تواند شکافی را به وجود آورد که باعث تغییر سایر دندان ها گردد.
در صورت امکان، برای تعویض دندان از دست رفته، دریافت یک پل یا یک کاشت دندان می تواند جایگزین گردد.2
پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.simadent.com
3.www.artmandarman.com
منبع: راسخون